11-р сарын 04 -нд
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Та улсынхаа гүйцэтгэх засаглалын тэргүүний хувьд хүүхэд багачуудын эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд онцгой анхаарал хандуулах ёстой хүн. Гэтэл Таны амнаас хямрал гацаа, хасах танах тухай үгс л дуулдаж буй нь Монголын олон мянган хүүхдийн эрх ашигт харшилж байна. Гал дээр тос нэмэх адил нийгэмд бухимдал үүсгэсэн бас нэгэн шийдвэр бол УИХ-аас Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хуулийн хэрэгжих хугацааг 2021 он болгон хойшлуулж, 2016 оны арванхоёрдугаар сарын 31-нээр санхүүжилтийг нь зогсоох тухай мэдээлэл байв.
Цэцэрлэг хүрэлцээгүйн улмаас гэртээ цоожлогдон үлддэг 2-6 хүртэлх насны мянга мянган хүүхдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдал, тэдний амь насанд учирч буй аюул осол УИХ-ын гишүүдэд болон Танд үнэхээр хамаагүй зүйл гэж үү? Хүүхэд харах үйлчилгээг АН-ын хийсэн ажил учраас зогсоох ёстой гэсэн нүдээр л хараад байгаа юм биш биз дээ?
Уг нь энэ хуулийг батлахад парламентад суугаа бүх намын төлөөлөл, түүний дотор МАН, АН-ын төлөөлөл адил тэгш оролцсон. Ийм ч учраас Ерөнхий сайд Та Монголын хүүхэд багачуудад ээлтэй тусаж буй хүүхэд харах үйлчилгээнээс цэрвээд байх шаардлагагүй билээ.
2016 оны 1 сарын 1-нээс эхлэн орон даяар хэрэгжиж буй Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хуулийн хүрээнд 2016 оны улсын төсөвт хүүхэд харах үйлчилгээний хувьсах зардалд 10,5 тэрбум төгрөг тусгагдан, төсвийг нь жил бүр нэмэгдүүлэхээр шийдэж байсан. Гэтэл энэ үйлчилгээнд хамрагдаж буй 6 мянга гаруй хүүхдийн эцэг эхчүүд, уг үйлчилгээг эрхлэгчдийн тэмцэл, УИХ-ын гишүүдэд хүргүүлсэн шаардлагын үр дүнд, ирэх оны төсөвт 5,8 тэрбум төгрөгийн хувьсах зардлыг нэмж суулгахаар УИХ-ын төсвийн байнгын хорооны хуралдаан дээр яригдаж, хэлэлцэгдэж байна. Энэ бол хууль батлагдах үед урьдчилан төлөвлөж байсан төсөвт зардлын 10 хувьд ч хүрэхгүй дүн гэдгийг Та сайн мэдэж байгаа.
Хууль батлах үйл явц амар хялбар байгаагүй
Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хуулийг хууль болгон батлах зам асар их саад бэрхшээлийг туулсан билээ. Өмнөх парламентад эмэгтэйчүүдийн бүлэг байгуулан ажиллаж ирсэн эмэгтэй гишүүдийн гурван жилийн нөр их хөдөлмөр, уйгагүй хүчин чармайлтын үр дүнд энэ хууль батлагдсан.
Эмэгтэй гишүүдийн 2012 онд анх өргөн барьсан хуулийн төслийг 2013 онд хууль санаачлагч талд буцаасан тул, 2013 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байгаа нэр дэвшигч бүрийг энэхүү хуулийг дэмжиж мөрийн хөтөлбөртөө оруулж өгөөч ээ гэдэг хүсэлтийг эмэгтэй гишүүд тавьж байсан билээ. Тухайн үед Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч Ц.Элбэгдорж энэ асуудлыг дэмжиж өөрийн мөрийн хөтөлбөртөө оруулснаар, УИХ-д Ерөнхийлөгчөөс Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан. УИХ-д Ерөнхийлөгчийн оруулж ирсэн энэ хууль нэгдүгээр хэлэлцүүлэгт явж байхад дахин эсэргүүцэлтэй тулгарч байв. Энэ хуулийн хэлэлцүүлгийг цааш явуулахын тулд эмэгтэй гишүүд ажлын хэсэгт нь орж идэвхтэй ажиллан, цэцэрлэг болон шинээр байгуулагдах хүүхэд харах үйлчилгээний байгууллага хооронд гарч болох ойлголцлын зөрүүг арилгаж чадсан учраас хуулийн хэлэлцүүлгийг зогсоох гэсэн удаа дараагийн эсэргүүцлийг даван туулж чадсан юм.
Хуулийн төсөл хэлэлцэгдэж байх 2 жил гаруй хугацаанд гэртээ цоожлуулсан 10 гаруй хүүхдийн амь нас хохирсон баримт байдаг. 10 гаруй хүүхэд байтугай ганц хүүхдийн амь нас хохироход л бид энэ хуулийг батлах ёстой гэсэн хатуу байр суурин дээр парламент дахь улс төрийн намуудын эмэгтэй гишүүд нэгдэж чадсаны хүчинд Хүүхэд харах үйлчилгээний хууль батлагдсан юм.
Хүүхэд харах үйлчилгээнд 56 мянган хүүхдийг хамруулахад 60 тэрбум төгрөг шаардлагатай
Хүүхэд харах үйлчилгээний хуулийг УИХ-аар хэлэлцэж байх үед гишүүдээс гаргасан санал, эмэгтэй гишүүдийн зүгээс үндэслэлээ тайлбарлаж байсан тооцооллыг дахин сануулъя.
Тухайн үед УИХ-ын гишүүд хүүхэд бүрийг 100 хувь цэцэрлэгт хамруулъя, гэрт нь эцэг эхээр нь харуулаад эцэг эхэд нь мөнгийг нь өгье гэсэн саналыг гаргаж байж. Хуулийн төслийг хэлэлцэж байх үед Сангийн яамнаас, Хүүхэд харах үйлчилгээнд 56 мянган хүүхдийг хамруулахад 60 тэрбум орчим төгрөг орох юм байна гэсэн тооцоо гаргасан байдаг. Хэрвээ энэ 56 мянган хүүхдийг 100 хувь цэцэрлэгт хамруулаад, цэцэрлэгийн барилгыг нь бариад, урсгал зардлыг нь өгөөд, багшийг цалинжуулаад ажиллуулах юм бол 600 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Харин энэ 56 мянган хүүхдийг эцэг эхэд нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр цалин өгөөд 1 жил харуулъя гэх юм бол 130 тэрбум төгрөг хэрэгтэй. Гэтэл эцэг эхэд нь харуулснаас 2 дахин хямд, цэцэрлэг барьснаас 10 дахин хямд зардлаар Хүүхэд харах үйлчилгээний хуулийг томьёолон оруулж ирсэн учраас УИХ дээр дэмжлэг авсан.
Энэ томьёоллын дагуу, үнэхээр эдийн засаг хүнд байгаа тохиолдолд, хүүхдээ аюулгүй байлгаж 100 хувь асарч хамгаалъя, харуулъя гэх юм бол хамгийн хямд зардал бүхий Хүүхэд харах үйлчилгээ гэсэн хувилбар дээр ирчихээд байгааг гишүүд ойлгож, хэдийгээр төгс хувилбар биш ч, гэртээ цоожлуулаад харах хандах хүнгүй байгаа хүүхдүүдийн хувьд нэг алхам дээшилж байгаа гэдгийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хууль дэмжлэг авсан билээ.
Хууль батлахад МАН өөрөө оролцсон тул хуулийн үйлчлэлийг зогсоох ёсгүй
УИХ-д энэ хуулиар ажлын хэсэг хоёр ч удаа байгуулагдаж, энэ хоёр ажлын хэсэгт тухайн үеийн эмэгтэй гишүүд хуваагдаж ороод, бүгд энэ хуулийн төслийн ажлын хэсэгт ажилласан юм. Хуулийн төслийг хэлэлцэх явцад зарим намууд завсарлага авч байсан, зарим байнгын хорооны хурал дундаа тасалдаж, УИХ-ын чуулган дээр хүртэл анхны хэлэлцүүлэг нь дундаа тасалдаж байсан удаатай. Хэдийгээр ийм олон даваа давж, ийм олон бэрхшээл дундуур явсан ч Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хууль амжилттай батлагдаж чадсан нь өмнөх парламентын түүхэн ололт, эмэгтэй гишүүдийн маань хүчин чармайлтын үр дүн билээ.
Хуулийн хэлэлцүүлгийн явцад МАН-ын гишүүдийн саналаар стандартын асуудалд онцгой анхаарч, санал хураалтын томьёололд бүрэн оруулж ирсэн учир энэхүү шийдвэрийг гаргахад МАН өөрийн хувь нэмрээ оруулсан. Харин Засгийн газар бол хүүхдийн аюулгүй байдлыг хамгаалах талаар хууль батлагдсан байхад тэр хуулийг биелүүлэхгүй гэж хэлэх эрхгүй субьект юм.
Хүүхэд харах үйлчилгээ хэрхэн ажиллах ёстой вэ?
Хөдөлмөрийн насанд хүрсэн Монгол Улсын иргэн хүүхэд харах үйлчилгээг эрхэлнэ. ААН хүүхэд харах үйл ажиллагаа явуулах бол одоогийн мөрдөгдөж байгаа цэцэрлэгийн стандартаар байгуулагдана. Хүүхэд харах үйлчилгээ нь цэцэрлэгтэй өрсөлдөх хэмжээний боловсролын байгууллага биш. Гэхдээ гэртээ түгжигдээд байгаа хүүхдүүдийг эзэнгүй орхихгүйн тулд харж хамгаалах, аюулгүй байдлыг нь хангах үйлчилгээний байгууллага гэж ойлгож болно. Монгол Улсын нэг иргэн 5 хүүхдээс илүү хүүхэд харж болохгүй гэж хуульд тусгасан. 3 хүүхэд харагч нийлээд 15 хүүхэд харах хэмжээний хүүхэд харах үйлчилгээг зохион байгуулж болох тул хүүхэд харах үйлчилгээний нэг байранд 15-аас илүү хүүхэд байж болохгүйгээр хуульд тусгасан байгаа. Хөдөө орон нутагт нүүдлийн МАА-даа тохируулаад уламжлалаа хадгалж үлдээх, хилийн застав, уул уурхайн байгууллагууд зэрэг улирлын чанартай нүүдэллэж ажиллаж амьдардаг хүмүүстээ зориулаад явуулын хүүхэд харах үйлчилгээ байж болохуйц заалт энэ хуульд орсон. Гэхдээ төв суурин газарт явуулын үйлчилгээ эрхлэхийг хориглохоор хуульд тусгаж өгсөн. Хүүхэд харах үйлчилгээний ерөнхий стандартыг Засгийн газар баталж, хүүхэд харагч нь тусгай сургалтад хамрагдаж сертификат авсан байна. Энэ сургалтыг Нийгмийн хамгааллын яам зохион байгуулна. Багшийн сертификатыг олгоно. Сургалтад хамрагдсан иргэн аймаг, дүүргийнхээ Засаг даргаас хүүхэд харах үйлчилгээний зөвшөөрлийг аваад ажиллана. Санхүүжилтийн хувьд Засгийн газар өөрийн төсөв хөрөнгөд багтаагаад тухайн жилд хэдэн үйлчилгээг санхүүжүүлж чадах тоогоо товлоно. Энэ тоогоо орон нутгуудад квотолж хуваарилах ажлаа Засгийн газар өөрөө зохион байгуулахаар хуульд оруулсан.
Хүүхэд харах үйлчилгээний стандарт ямар байх вэ?
Хүүхэд харах үйлчилгээ нь хүүхдийн аюулгүй байдал, эрүүл өсөж торних, зөв хооллох, унтаж амрах, тоглох үйлчилгээнүүдийг заавал хамруулсан байх ёстой. Бие засах газар нь тусдаа байх ёстой. Гал тогоо нь тусдаа байх ёстой гэсэн ийм шаардлага тавьж байгаа. Мөн Хүүхэд харах үйлчилгээ эрхэлж байгаа байранд өөр үйлчилгээ байхыг хориглоно гэж оруулж өгсөн. Хүн өөрийн амьдардаг гэрт энэ үйлчилгээг эрхэлж болохгүйгээр зохицуулагдсан байгаа. Хэрвээ орон сууц, гэрт зохион байгуулахаар болох юм бол тэр нь тусдаа талбай байна. Хариуцлагын хувьд гэвэл маш хатуу хариуцлагыг 2-3 талаас хүлээхээр зааж өгсөн. Нэгдүгээрт гэрээний хариуцлага. Эцэг эх бүр хүүхэд харагчтай гэрээ байгуулна. Хүүхэд харагч гэрээгээ зөрчих юм бол эцэг эх хүүхдээ харуулахгүй байж болно. Эцэг эхчүүд гэрээгээ цуцлахад тэрхүү Хүүхэд харах үйлчилгээ ажиллах боломжгүй болно. Нөгөө талаас ариун цэврийн хяналт, аюулгүй байдлын талаасаа гээд улсын байцаагч нар хяналтаа тавина шүү дээ. Улсын байцаагч нар зөрчил гарвал сануулна, торгоно, зөрчлийг давтвал тэр Хүүхэд харах үйлчилгээний зөвшөөрлийг цуцлахаар хуульд тусгасан. Нөгөө талаас хороон дарга, багийн дарга нарын хяналтад бас байна. Хороо, багийн засаг дарга нар энэ айл хүүхдэд ээлтэй айл юм, энэ айл хүүхдийг харж чадахгүй гэдэг, мөн хүний зан төлөв, амьдралын хэвшлийг мэддэг гэдгээрээ тэд нар хариуцлагыг тооцож явна. Тэдний дүгнэлтийг үндэслээд зөвшөөрлийг өгч ч болно, цуцалж ч болно. Эцэг эхийн хяналт, орон нутаг, Засаг дарга нарын хяналт, мэргэжлийн байгууллагуудын хяналт гэсэн 3 төрлийн хяналтан дор хариуцлага нь тооцогдож явах ёстой ийм л үйлчилгээ юм шүү дээ.
Хүүхдүүдэд хүүхэд харах үйлчилгээг нь үлдээгээч, Ерөнхий сайд аа!
Ц.Оюунчимэг
No comments:
Post a Comment